ต่อมใต้สมอง (Pituitary Gland)

เป็นต่อมที่ทำหน้าที่ลิตฮอร์โมนมากที่สุด และยังทำหน้าที่ในการ

ควบคุมการทำงานของต่อมไร้ท่ออื่นๆ

อยู่ในแอ่งของกระดูก sphenoid

ความสัมพันธ์ hypothalamus กับต่อมใต้สมอง

ฐานของไฮโปธาลามัสมีก้านยื่น โดยที่ปลายก้านยื่นคือต่อมใต้สมอง

• ไฮโปธาลามัสและต่อมใต้สมองส่วนหลัง มีการเชื่อมต่อกันโดยระบบประสาท

• ไฮโปธาลามัสหลั่ง releasing hormone สู่ต่อมใต้สมองส่วนหน้าทางหลอดเลือดดา
  

ฮอร์โมนที่สังเคราะห์และหลั่ง จากต่อมใต้สมองส่วนหน้า (anterior pituitary)

มี 6 ชนิดได้แก่

1.Growth hormone (GH) หรือ Somatotrophin (STH) 

2.Prolactin 

3.Follicle stimulating hormone (FSH) 

• กระตุ้นต่อมเพศ (รังไข่ และ อัณฑะ)

4.Lutenizing hormone (LH) 

• กระตุ้นต่อมเพศ (รังไข่ และ อัณฑะ)

5.Thyroid stimulating hormone (TSH) 

• กระตุ้นต่อมไทรอยด์

6.Adrenocorticotropic hormone (ACTH) 

•  กระตุ้นต่อมหมวกไตชั้นนอก

ฮอร์โมนที่สังเคราะห์และหลั่ง จากต่อมใต้สมองส่วนหลัง (posterior pituitary)

 มี 2 ชนิด ได้แก่

1.วาโซเพรสซิน (vasopressin) หรือ แอนติไดยูเรติก ฮอร์โมน (antidiuretic hormone) เป็นเปปไทด์ฮอร์โมน ที่ได้ชื่อเช่นนี้เพราะเป็นฮอร์โมนที่ทำให้เส้นเลือดหดรัดตัว และลดการหลั่งปัสสาวะเรียกชื่อย่อว่า ADH

2.ออกซิโทซิน (oxytocin) 

• กระตุ้นการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อเรียบของมดลูกของหญิงมีครรภ์ ในการคลอดบุตร ในระยะใกล้คลอด

กระตุ้นการหลั่งน้ำนม (milk ejection)

Pituitary gland : สภาวะผิดปกติ

ขาด GH ในเด็ก epiphyseal plate ปิดเร็วกว่าปกติ >> แคระแกรน

GH ขาดในผู้ใหญ่ >> cachexia ผิวหนังเหี่ยวย่น ผอมแห้ง แก่กว่าวัย

GH มากในเด็ก --> gigantism กระดูกยาวผิดปกติ

GH มากในผู้ใหญ่ --> ระดับของโกรทฮอร์โมน จะลดต่าลงเมื่ออายุมากขึ้น ในวัยผู้ใหญ่ หากหลั่งมากเกิน จะทาให้เป็นโรคอะโคร เมกาลี (acromegaly) ส่วนที่เป็นกระดูกตาม แขน ขา คาง กระดูกขากรรไกร และกระดูกแก้มยังตอบสนองต่อฮอร์โมนนี้อยู่ทาให้เกิดความผิดปกติของกระดูกตามบริเวณใบหน้า นิ้วมือ นิ้วเท้า เรียกอาการดังกล่าวนี้ว่า acromegaly